Avrupa Uzay Ajansı (ESA), NASA ve Kanada Uzay Ajansı ortaklığındaki James Webb Uzay Teleskobu (JWST), Ayın Fotoğrafı kapsamında büyüleyici bir kolaj yayınladı.
Sekiz farklı kütleçekimsel merceklenme örneğini içeren bu görüntüler, Evren’in henüz bir milyar yaşında olduğu erken dönemlerine benzersiz bir pencere açıyor. Uzayda büyük kütleye sahip gök cisimleri —örneğin dev galaksi kümeleri— çevrelerindeki uzay-zaman dokusunu büker. Bu bükülme, tıpkı bir mercek gibi davranarak, daha uzak galaksilerden gelen ışığı eğip büyütür. İşte bu olaya kütleçekimsel merceklenme (gravitational lensing) denir.
Bu etki sayesinde, arka planda kalan galaksilerin ışığı öne çıkan dev kütlelerin etrafında kıvrılarak yay, halka veya çoğaltılmış görüntüler oluşturur. Bu doğal “kozmic teleskoplar”, James Webb gibi gelişmiş gözlemevlerinin bile doğrudan göremeyeceği kadar uzak nesneleri görünür hale getirir.
COSMOS-Web Projesi: Evren’in Yapı Taşlarını Anlamak
Bu yeni görseller, 255 saatlik gözlem süresiyle JWST’nin en büyük Hazine programlarından biri olan COSMOS-Web kapsamında elde edildi. Programın hedefi, Evren’in ilk milyar yılı içinde galaksilerin nasıl doğduğunu, kümelendiğini ve evrimleştiğini anlamak.
Araştırmacılar, JWST verilerinde 42.000’den fazla galaksiyi analiz etti ve 400’den fazla kütleçekimsel mercek adayı belirledi. Bunların arasından, en etkileyici sekiz örnek seçilerek bu özel kolajda bir araya getirildi.
“COSMOS-Web Halkası”: Zamanın En Eski İzlerinden Biri
Kolajdaki bazı galaksiler, Evren’in 2,7 ila 8,9 milyar yıl önceki haline ait. Ancak içlerinden biri özellikle dikkat çekiyor: Üst sıradaki ikinci sütunda yer alan galaksi, ışığıyla Evren sadece 1 milyar yaşındayken bize doğru yola çıkmış durumda.
Bilim insanları bu antik galaksiye “COSMOS-Web Halkası” adını verdi. Işığının bükülerek halka biçiminde görünmesi, hem görsel olarak büyüleyici hem de fiziksel olarak oldukça nadir bir olay.
Kozmik Tarihin İzinde
Bu tür kütleçekimsel merceklenme olayları, Erken Evren’in gözlemlenmesinde devrim yaratıyor. James Webb’in olağanüstü kızılötesi duyarlılığı sayesinde, kozmik toz bulutlarının ardına bakmak ve ilk galaksilerin doğuşunu izlemek artık mümkün.
Bilim insanları, bu tür gözlemlerle Evren’in genişleme hızını, karanlık maddenin dağılımını ve ilk yıldızların kimyasal bileşimini daha doğru biçimde modelleyebileceklerini düşünüyor.
James Webb’in bu son fotoğraf serisi, yalnızca bir estetik harikası değil; aynı zamanda kozmik zamanın derinliklerine açılan bir pencere. Evren’in ilk nefeslerinden günümüze kadar uzanan hikayenin parçalarını bir araya getiriyor.
