#İŞBİRLİĞİ
JENNIFER DOUDNA
Jennifer Doudna, CRISPR olarak özetleyebileceğimiz bir tekniğin ilk adaptasyonlarından birini icat eden ve yakın zamanda “Breakthrough Prize in Life Sciences” ödülü dalında 3 milyon dolarlık ödülü kazanan, önemli bilim insanlarından biri. Şimdiye kadar Doudna’nın keşfi HIV virüsünün insan hücresindeki gelişiminin engellenmesinde, körlüğe sebep olan bir mutasyonun tersine çevrilmesinde ve belirli durumlarda kanserli hücrelerin çoğalmasının engellenmesinde kullanıldı. Açılımı “Clustered regularly interspaced short palindromic repeats” olan CRISPR, bu sene tüm önemli bilim / teknoloji yayınlarının manşetlerindeydi. Gen düzenlemeye yardımcı olan bu teknoloji, “oyun değiştirici” olma özelliğiyle biyotıp alanında çığır açtı. New York Times tarafından “kanaat önderi” olarak adlandırılan Doudna, 2015’in en önemli bilim insanlarından birisiydi.
Bugüne kadar yer alan tüm teknik ve teknolojilerden çok daha net, kolay ve kesin biçimde gen özelliklerini düzenlemeyi sağlayan CRISPR teknolojisiyle bilim insanları, bir DNA dizilimini gametlerde bulunan kromozomların arasına tabir-i caizse kesip, yapıştırabiliyorlar. Cas-9 enzimlerini, keskin bir mühendislikle dönüştürerek, belirli hücrelerdeki DNA özelliğine müdahale imkanı veren teknoloji, onları tamir edebiliyor ya da tamamen o bölgeden çıkarıyor. Şimdilik yapılan çalışmalarda, insan hücrelerindeki HIV virüsünü, körlüğe neden olan bir mutasyonu ve kanser hücrelerinin çoğalmasını engelleyen CRISPR, henüz tedavi bekleyen gerçek insanlar üzerinde kullanılmadı. Çok yakında, insanlardan önce bitki ve meyvelerde virüs oluşumunu engellemesi için CRISPR’ın biyo-mühendisler tarafından kullanılmaya başlaması öngörülüyor.
Doudna’nın temellerini attığı bu teknik tam kapasite ile kullanılırsa önümüzdeki 20 yıl içinde organ yetmezliğine, doğuştan gelen mutasyonlara, AIDS’e hatta kansere de çare bulunabilir.
