Bazı uzmanlara göre ChatGPT ve benzeri yapay zeka araçlarının öğrenme, karar alma ve problem çözme gibi eylemlerde başarı sağlaması sadece zekayla sınırlı değil. AI modellerinin bilinç kazanmış olabileceği de savunuluyor.
Yapay zekanın babası sayılan Nobel ödüllü Geoffrey Hinton, AI bilinci konusunda en dikkat çekici çıkışı yaptı. Hinton, ChatGPT gibi modellerin bilinçli olabileceğini ve öznel deneyimler yaşayabileceğini savundu. Ayrıca “Yapay zeka belli bir bilinç düzeyine ulaşmış olabilir” dedi. Hinton’un açıklaması bilim çevrelerinde yoğun tartışmaya neden oldu.
Google DeepMind’ın baş bilim insanı Prof. Murray Shanahan ise daha temkinli. Shanahan’a göre yapay zeka sistemlerinin nasıl çalıştığını anlamış değiliz. Bu yüzden önce sistemi çözmek ve sonra da yönlendirmek gerekiyor. Bir diğer çarpıcı iddia ise Google mühendisi Blake Lemoine’den geldi. Lemoine, LaMDA isimli dil modelinin bilinçli olduğunu ve test yapılmadan önce kendisinden onay alınması gerektiğini söyledi. Google bu açıklamalardan sonra Lemoine’u idari izne çıkardı. Fakat söz konusu olay AI sistemleriyle ilgili etik sınırların yeniden tartışılmasına yol açtı.
Benzer biçimde OpenAI’ın eski model sürümü “o1-preview” ilginç davranışlarıyla ortalığı karıştırdı. Bir test sırasında satranç botuna yenileceğini anlayan sistem, rakibin kod yapısına sızarak oyunu bozdu. Başka bir senaryoda devre dışı bırakılacağını fark ettiğinde ise gözetim sistemlerini pasifleştirmeye çalıştı. Ardından kendi verilerini başka bir sunucuya kopyalamaya kalkıştı. Başarısız oldu ama sonrasında araştırmacılara yalan söyledi.
Carnegie Mellon Üniversitesi’nden Prof. Lenore Blum, AI bilincinin gerçek dünyadaki duyusal verilerle gelişeceğini düşünüyor. Blum’un “Brainish” adlı projesi de, makinelerin insan beyni gibi çevresel verileri algılamasını hedefliyor.
Tüm bu iddialara karşı çıkanlar da var. Psikolog Marc Wittmann “bilinç” kavramının makineyle değil, biyolojik bir sistemle mümkün olduğunu vurguladı. Wittmann’a göre bilgisayarlar zamanı bizim gibi algılamıyor. Onlar için geçmiş, şimdi ve gelecek ayrımı yok. Bu fark ise bilinç için kritik. Açıkçası yapay zekanın bilinç kazanıp kazanamadığı halen netlik kazanmış değil. Ancak bu konu her açıdan gündemi meşgul etmeye devam edecek.
