Amerika’nın en büyük otomobil üreticilerinin montaj hatlarında sessizce ancak köklü bir değişim yaşanıyor. Tesla ve General Motors (GM) gibi devler, ABD’de sattıkları otomobillerde Çin malı parça kullanımına son verme kararı aldı.
Bu karar, modern araçların üretimi için ihtiyaç duyulan binlerce kritik bileşenin tedarik zincirini baştan aşağı yeniden yapılandırmayı gerektiren büyük bir stratejik dönüşümü işaret ediyor. Hem Tesla hem de GM, tedarikçilerine alternatif kaynaklar bulmaları konusunda baskı yapıyor.
Kararın Arkasındaki İtici Güçler
Bu radikal kararın arkasında, COVID-19 pandemisi sırasında yaşanan tedarik zinciri kesintileriyle başlayan endişeler yatıyor. Ancak asıl itici güçler ekonomik riskten korunma ve siyasi belirsizlik:
Gümrük Vergileri: ABD-Çin ticaret savaşından kalma Çin ithalatına uygulanan yüksek gümrük vergileri, maliyetleri öngörülemez hale getirdi. Kritik bir parçanın gelecekte %25 daha pahalı olup olmayacağını bilmeden bütçe belirlemek, şirketler için büyük bir kumar haline geldi.
Kıtlık Korkusu: Gümrük vergilerinin finansal baş ağrısının ötesinde, ani bir parça kıtlığı korkusu (örneğin Çin ve Hollanda arasındaki bir anlaşmazlığın otomotiv çipi arzını tehdit etmesi gibi) tek bir bölgeye aşırı bağımlı olmanın tehlikeli bir kumar olduğu fikrini pekiştirdi.
Tesla’nın Agresif Hamlesi
Tesla, Çinli tedarikçileri ABD’deki üretimden çıkarma konusunda en agresif adımı attı. Şirket, tedarikçilerinden ABD’de üretilen otomobillerde Çin malı parça kullanmayı bırakmalarını istiyor. Tesla’nın bazı ortakları, bu parçaları başka ülkelerde üretilen parçalarla değiştirmeyi başarmış durumda. Tesla’nın planı, önümüzdeki bir ila iki yıl içinde diğer tüm parçaları Çin dışı kaynaklara kaydırmak üzere.
Ancak Tesla’nın Çin’deki operasyonları karmaşık. Şirket, ABD’deki otomobilleri ile Çin menşeli parçalar arasında bir duvar örüyor olsa da, Şanghay’daki en büyük fabrikası popüler Model 3 ve Model Y’yi üretiyor ve bu araçların bileşenlerinin %95’inden fazlası yerel olarak Çinli şirketlerden temin ediliyor. Hatta 400’den fazla yerel tedarikçiden 60’tan fazlası Tesla’nın küresel tedarik zincirinin ayrılmaz bir parçası haline gelmiş durumda.
General Motors’un Kesin Talimatı
Tesla’dan farklı olarak General Motors (GM), tedarikçilerine hem hammadde hem de bitmiş bileşenler için Çin dışında alternatif kaynaklar bulmaları talimatını daha kesin bir takvimle verdi. Kaynaklar, GM’nin bazı tedarikçilere Çin’deki tedarik bağlantılarını tamamen kapatmaları için 2027’ye kadar kesin bir süre verdiğini belirtiyor. GM’nin 2024 sonlarında başlattığı bu talimat, ticaret gerginliklerinin yeniden tırmanmasıyla aciliyet kazandı.
Bu “Çin’den arınma” (decoupling) eğilimi, siyasetten uzaklaşıp basit ve öngörülebilir bir hayatta kalma mücadelesiyle daha da ilgili hale geliyor.
