Kozmolojik akışın dışına çıkan yeni bir keşif ezberleri bozdu. Evrenin en hareketli çağında ortaya çıkan ıssız bir galaksi, milyar yıllık sessizliğe son verdi. İşte detaylar…
Evren milyarlarca yıldır kendi ritminde genişlemeye ve değişmeye devam ediyor. Ancak bazen karşımıza öyle sahneler çıkıyor ki, bildiğimiz tüm senaryoları yeniden gözden geçirmemiz gerekiyor. Tsinghua Üniversitesi’nden Sijia Cai ve ekibinin yeni araştırması da işte böyle bir durumun varlığını ortaya koydu. Yaklaşık 11 milyar yıl önce oluşmuş MPG-CR3 ya da kısa adıyla CR3 galaksisi, bilim insanlarını şaşırtan bir ‘metal kısırlığı’ sergiliyor.
Buradaki kilit nokta ‘Popülasyon III’ olarak adlandırılan yıldızlar. Evrenin henüz bebeklik döneminde parlayan bu ilk nesil yıldızlar, helyum ve hidrojen dışında neredeyse hiçbir element barındırmıyor. Kozmolojik dilde ‘metal’ sayılan diğer elementler, henüz bu yıldızların merkezinde pişmemişti. Normal şartlarda bu tür ‘saf yıldızların’ evrenin ilk zamanlarında oluşması ve sönmesi beklenirdi. Ancak CR3, evrenin yıldız fabrikası gibi çalıştığı en yoğun çağda tespit edildi. Yani olması gereken tarihten tam 2 milyar yıl sonra yanlış zamanda ortaya çıkarak teorileri zorluyor.
James Webb ve VLT gibi dev teleskopların merceği altına alınan galaksi, şaşırtıcı derecede temiz bir tayfa sahip. Oksijen gibi ağır elementlerin izine neredeyse hiç rastlanmadı. Peki evrenin geri kalanı ağır metallerle kirlenmişken, bu galaksi nasıl bu kadar saf kalabildi? Cevap kozmik yalnızlıkta saklı. Araştırmacılara göre CR3, uzayın tenha bir köşesinde komşularından izole bir yaşam sürdü. Çevresindeki yıldız ölümlerinden saçılan maddeler ona ulaşamadı. Kendi fanusunda dış dünyadan habersiz bir şekilde ilk nesil yıldızlarını üretmeye devam etti.
Henüz kesinleşmesi gereken teknik detaylar var. Özellikle de eksik helyum sinyalleri üzerine tartışmalar sürüyor. Ancak bu keşif doğrulanırsa, bilim insanları evrenin en yaşlı tanıklarını incelemek için eşsiz bir fırsat yakalayacak.
