#İŞBİRLİĞİ
Bu GIF ‘i duymayan kalmadı! Bazı internet kullanıcılarının beyaz ve altın rengi olduğundan kesinlikle emin oldukları elbisenin aslında mavi ve siyah olduğunu hatırlıyorsunuzdur. Bu sefer tartışılan çevrimiçi ikilemimiz ise, direklerin zıplayışını içeren sessiz bir animasyonda bir şey duyup duymadığımız. Bazıları, elektrik direği yere çarptığı ve resmin titreştiği an bir düşme sesinin duyulabileceğini iddia ediyor. (GIF’e buradan bakabilirsiniz.)
GIF’ten ses çıkmamasına rağmen insanlar ses duyduklarını söylüyor! Peki bunun altında yatan sebep ne?
Bu GIF 2008 yılında @IamHappyToast hesabı tarafından b3ta.com platformundaki bir photoshop yarışması için yaratıldı ve o zamandan beri internette dolaşıyor. Reddit’in r/noisygifs’i de buna bir örnek. Birçok sosyal medya kullanıcısı, örneğin 2011’de Imgur’da olduğu gibi, “kulaklar için optik yanılsama” olarak adlandırılan noisy-GIF (sesli-GIF) fenomenini tartıştı.
Bu illüzyon, Glasgow Üniversitesi Nörobilim ve Psikoloji Enstitüsü’nden Dr. Lisa DeBruine’in Twitter’da bunu yayınlayarak, takipçilerinden izlerken herhangi bir işitsel algı yaşamış olup olmadıklarını sormasıyla, geçtiğimiz günlerde tekrar gün yüzüne çıktı. Dr. DeBruine, 245.000’den fazla kişiden animasyonu izlerken ses duyabildiklerini iddia eden cevaplar aldı, bu sayı da anket katılımcılarının %70’ine tekabül ediyor.
Kulak çınlaması olan bir kişi şöyle yanıt verdi: “Titreşen bir ses duyuyorum ve kamera sarsılırken çınlama da kesiliyor.” Diğerleri ise bunun nedenini açıklamaya çalışıyor.
Her kafadan bir ses çıkıyor
Bazıları bunun nöronal aktiviteyle ilişkili olabileceğini söylüyor: “Beyin görsel olarak neler olabileceğini ‘bekler/tahmin eder’ ve sonra ilgili duyulara beklediği şeyin bir örnek versiyonunu yollar. Bu, bazı insanların bu animasyonda neden ‘fiziksel bir sarsıntı’ da hissedebileceklerini açıklar.” diye belirtiyorlar. Başka bir Twitter kullanıcısı ise “İçgüdülerim, bütün bu etkinin kamera sarsıntısından kaynaklandığını söylüyor. Kamerayı sarsan başka her şey, yine muhtemelen bunun gibi bir düşme sesi duyulmasına sebep olacaktı.” diye yayınladı. Görünüşe göre bu, GIF’in yaratıcısına da hitap eden bir açıklama.
DeBruine, BBC’ye şunları söyledi: “Bazı insanların bunu çok net duyarken bazılarının neden hiçbir şey algılayamadığını bilmiyorum. Bazı sağır ya da işitmede güçlük çeken insanlar, aynı aphantasia’sı (görsel imge eksikliği) olanlar gibi, üç algıyı da hissettiklerini rapor ettiler. Takip ettiğim vizyon bilimcilerden birkaçının durumu hemen açıklayabileceğini sanıyordum, ancak pek çok makul açıklama olmasına rağmen net bir fikir birliğinin olmadığı anlaşılıyor.”
Twitter’daki bu illüzyon konusu, Londra Şehir Üniversitesi’nde psikoloji alanında doktora öğrencisi olan Chris Fassnidge’in dikkatini çekti. Kendisi bu alanda araştırmalar yapıyordu. Laboratuarı tarafından “görsel kulak” olarak adlandırılan olası bir teori önermişti.
Sinestezinin başka bir biçimi mi?
“Sesli GIF olgusunun, Görsel Olarak Uyarılmış İşitsel Tepki veya kısaca “vEAR” dediğimiz şeyle yakından ilişkili olduğunu düşünüyorum.” diye açıklıyor Fassnidge. “Bu, bazı insanların hareket eden nesneleri ses çıkarmamış olsalar bile duyma yeteneğidir; bu da sinestezinin anlaşılması zor bir biçimi – bir duyunun bir başkasıyla tetiklenmesi durumu olabilir. Yürürken ayak sesleri, konuşurken dudak hareketleri, oyun alanında seken bir top ya da bir bardağı düşürmek olsun, ses çıkaran hareketlerle hep iç içeyiz. Sinestetik eşleşmelerin bebeklik döneminde bir dereceye kadar öğrenildiğini gösteren bazı kanıtlar mevcut.”
Fassnidge, “Aslında ses yalnızca aklımda var olmasına rağmen, caddenin diğer tarafında yürüyen birinin ayak seslerini duyduğumu farzedebilirim. Bu çok yaygın bir olgu olabilir, çünkü ses mantıklıdır. Ancak tam da bu sebepten, son yıllarda birdenbire sesli GIF’ler ortaya çıkıncaya kadar bu olağandışı yeteneğimizin varlığını bile bilemiyorduk. Kimin vEAR’ı deneyimlediğini ve hangi yoğunlukta deneyimlediğini belirleyen şey, muhtemelen beynimizin nasıl bağlantılı olduğu konusundaki bireysel farklılıklardır.” diye de ekliyor.
